25 marca br. zostało podpisane Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Nowelizacja przepisów rozporządzenia wynikała z konieczności wykonania przez Rzeczpospolitą Polską wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie „Grzelak przeciwko Polsce”. Wprowadziło ono regulacje obowiązujące w trwającym roku szkolnym.
Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Grzelak przeciwko Polsce (skarga nr 7710/02), w której uznał, że brak dostępu do lekcji etyki w polskich szkołach stanowi naruszenie wolności wyznania oraz zakazu dyskryminacji. Rozporządzenie zmieniające warunki i sposób organizowania lekcji religii w publicznych przedszkolach i szkołach dostosowuje polskie przepisy do planu realizacji wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie organizowania zajęć etyki.
Znowelizowane przepisy weszły w życie z dniem 1 września 2014 r.
Nauka religii i etyki jest organizowana w szkołach na życzenie Rodziców bądź pełnoletnich Uczniów, według zasad określonych w przywołanym wyżej rozporządzeniu. W myśl znowelizowanego rozporządzenia każde przedszkole i szkoła zapewnia zajęcia z etyki i religii niezależnie od liczby chętnych. Dotyczy to także organizowania lekcji religii innych wyznań niż rzymskokatolickie. Takie zapisy mają na celu uniemożliwienie dalszej dyskryminacji oraz naruszania życia prywatnego i rodzinnego osób niewierzących lub praktykujących religie niekatolickie.
Zmiany w rozporządzeniu umożliwiają Uczniom udział zarówno w zajęciach religii, jak i etyki, jeżeli złożone zostanie pisemne oświadczenie wyrażające taką ich wolę. Dyrektor szkoły musi uwzględnić także zmianę decyzji Ucznia – oświadczenie woli uczestniczenia w zajęciach powinno być odnawiane co roku (§ 1 ust. 2 rozporządzenia).
Jeżeli zatem złożona zostanie deklaracja o uczestniczeniu w którychkolwiek zajęciach, to obecność Ucznia na zajęciach będzie obowiązkowa i kontrolowana, co związane jest z obowiązkiem sprawowania nad Uczniami opieki w czasie, który Uczeń spędza na terenie szkoły.
Uczeń może więc uczestniczyć w zajęciach z religii, z etyki, z obu przedmiotów, może też nie wybrać żadnego z nich. Jeżeli Uczeń nie korzysta w szkole z nauki religii lub etyki, szkoła ma obowiązek zapewnić mu w czasie trwania tych lekcji opiekę lub zajęcia wychowawcze.
Organizacja zajęć z religij/etyki zależna jest od liczby chętnych Uczniów. Zajęcia mogą odbywać się w klasach (oddziałach) lub grupach międzyklasowych (międzyoddziałowych), gdy Dyrektor otrzyma co najmniej siedem zgłoszeń dotyczących danego przedmiotu. Zgodnie z przywołanymi przepisami szkoła ma obowiązek zorganizowania lekcji religii lub etyki dla grupy nie mniejszej niż 7 Uczniów danej klasy lub oddziału.
Jeśli w szkole zgłosi się mniej niż siedmiu Uczniów, Dyrektor szkoły przekazuje oświadczenia organowi prowadzącemu, który organizuje odpowiednio zajęcia z etyki w grupach międzyszkolnych oraz zajęcia z religii – w porozumieniu władzami zwierzchnimi kościoła lub związku wyznaniowego – w pozaszkolnych punktach katechetycznych.
Oceny z religii i etyki są wliczane do średniej ocen ucznia, nie wpływają jednak na promocję.
Na świadectwach nie należy wprowadzać jakichkolwiek dodatkowych informacji ujawniających, czy ocena dotyczy religii czy etyki. Niezgodne z przepisami jest również w zamieszczonym na świadectwie określeniu „religia/etyka” skreślenie lub podkreślenie jednego z przedmiotów.
Jeśli Uczeń nie uczestniczył ani w zajęciach z religii, ani z etyki, na świadectwie szkolnym w miejscu przeznaczonym na ocenę z przedmiotu „religia/etyka” należy wstawić kreskę , bez jakichkolwiek dodatkowych adnotacji. Jeśli natomiast Uczeń zadeklarował udział w zajęciach z obu przedmiotów, zaleca się umieszczać na świadectwie szkolnym ocenę dla niego korzystniejszą (bez adnotacji, którego przedmiotu ona dotyczy) i tę ocenę wliczać do średniej ocen.
Za treści nauczania religii określonego wyznania odpowiadają właściwe władze zwierzchnie kościoła lub związku wyznaniowego. Zatwierdzone przez nie pogramy i podręczniki do nauki religii są przekazywane ministrowi edukacji do wiadomości.
Dyrekcja szkoły nie ma prawa zatwierdzania bądź odrzucania programów i podręczników do nauczania religii. Taką władzę posiada jedynie Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski oraz każdy biskup diecezjalny. Strona państwowa jest jedynie informowana o tym, jakie programy i podręczniki uzyskały aprobatę władz kościelnych. Wobec tego Nauczyciele religii tylko informują dyrekcję o podręcznikach, które będą stosowane w szkole.
Kwestię tę reguluje Rozporządzenie MEN z 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. § 4. tego rozporządzenia brzmi następująco:
Nauczanie religii odbywa się na podstawie programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościołów i innych związków wyznaniowych i przedstawionych Ministrowi Edukacji Narodowej do wiadomości. Te same zasady stosuje się wobec podręczników do nauczania religii.
Cele, treści nauczania, zalecane warunki i sposób realizacji zajęć z etyki na wszystkich etapach edukacyjnych zostały określone w Rozporządzeniu MEN z dn. 27.08.2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Wymagania, jakie powinien spełniać program nauczania etyki, wynikają z przepisów Rozporządzenia MEN z dn. 21.06.2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników.
Kwalifikacje zawodowe Nauczycieli religii określają właściwe władze zwierzchnie Kościoła lub związku wyznaniowego w porozumieniu z MEN (w nawiązaniu do przepisów ogólnych w sprawie kwalifikacji wymaganych od Nauczycieli).
Kwalifikacje wymagane od Nauczycieli etyki wynikają z przepisów Rozporządzenia MEN z dn. 12.03.2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli.
Decyzje w zakresie organizacji pracy szkoły lub placówki, w tym o powierzeniu Nauczycielowi prowadzenia określonych zajęć, podejmuje Dyrektor, który stosownie do art. 39 ust. 3 Ustawy o systemie oświaty jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce Nauczycieli i pracowników niebędących Nauczycielami.
Dyrektor szkoły, oceniając kwalifikacje Nauczyciela do nauczania przedmiotu etyka, uwzględnia zakres treści nauczania wynikający z podstawy programowej tego przedmiotu.
Podstawa prawna:
Autor: Wiesława Molik-Bąk – mgr filologii polskiej UJ, Nauczycielka języka polskiego w szkołach różnych typów, wieloletni Dyrektor szkoły, doświadczony ekspert z listy MEN ds. awansu zawodowego Nauczycieli, autorka licznych innowacji programowych. Za szczególne zasługi dla oświaty odznaczona medalem KEN.
Zaloguj się aby dodać komentarz
12 października 2014 o 10:33
Czy jeśli rodzic składa wniosek o rezygnacji z uczestnictwa dziecka w zajęciach religii, a jednocześnie nie wnioskuje o zajęcia z etyki, to dyrektor takie zajęcia ma obowiązek zorganizować z urzędu? W rozporządzeniu zapis mówi, że zajęcia z etyki są organizowane na wniosek rodzica lub pełnoletniego ucznia.
Autor Artykułu
Katowice16 października 2014 o 11:10
Kwestie dotyczące udziału Uczniów w zajęciach z religii i etyki są uregulowane przepisami Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. Nr 36,poz.155, z późn. zm.).
Religia i etyka nie są dla Ucznia przedmiotami obowiązkowymi.
Uczeń uczestniczy w szkole w zajęciach religii lub etyki w wyniku życzenia złożonego w formie oświadczenia na zasadzie dobrowolności. Z chwilą złożenia oświadczenia wybrany przedmiot staje się obowiązkowy.
Przywołane przepisy dopuszczają możliwość zmiany oświadczenia (§ 1 ust. 2). Rezygnacja z uczestniczenia w zajęciach z religii lub etyki może nastąpić w każdym czasie. W takim przypadku konieczne jest poinformowanie szkoły o zmianie decyzji. Rodzice wycofują oświadczenie złożone wcześniej – nie składają zatem żadnych wniosków o rezygnacji z uczestnictwa dziecka w zajęciach z religii, gdyż jest to niezgodne z przepisami § 1 ust. 1 i 2 omawianego rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii.
W wymienianym rozporządzeniu nie ma też mowy o obowiązku organizowania nauki etyki przez Dyrektora z urzędu. Wybór przedmiotu nieobowiązkowego jest sprawą indywidualną Rodzica/prawnego Opiekuna Ucznia niepełnoletniego lub Ucznia pełnoletniego i jak powiedziano wyżej wymaga pisemnego oświadczenia woli.
Z poważaniem,
Wiesława Molik-Bąk